هر چند منشاي نوروز به بلخِ باستان پايتخت آريانايِ بزرگ ميرسد، ولي متاسفانه سهم دولت افغانستان براي حفظ اين ميراث تاريخي، بسيار ناچيز بوده است | ||||
تاریخ انتشار: ۱۲:۲۶ ۱۳۹۵/۱۲/۳۰ | کد خبر: 130679 | منبع: | پرینت |
اندیشه تجلیل از نوروز به باورهای مذهبی و دینی آریاییها میرسد و ریشه در تاریخ کهن دارد. هرچند از پیشینه تاریخی آن، مکتوب بسیار دقیقی در دست نیست؛ ولی بدون تردید جشن نوروز سابقهای بسیار کهن در میان اقوام مختلف جهان دارد.
آریاییها، دوره پیشدادیان را، زمان پیدایش جشنهای نوروزی به شمار آورده اند. این جشن در اندیشههای مذهبی آریاییها چون «آیین مهر» زروانی (زمان خدایی) و یا مزده، بسته است که بسیار ابتدایی هستند.
جمشید؛ شخصیت معروف، محبوب و عادل نوروز در آریانای باستان بوده است. پیوند جشن نوروز با جمشید، از یکسو به کهن بودن این جشن، و از سوی دیگر، به محبوب بودن چهره جمشید و خاطرههای خوش آریاییها از وی اشاره دارد.
به استناد نوشتههای محققان، جشن نوروز به دوران بعد از «توفان آریایی» برمیگردد که به یخبندان دوره چهارم جیولوژیک (پله ایستوسن) مربوط میشود و که ده هزار سال از آن گذشته است.
فردوسی طوسی؛ حماسهسرای معروف و نامدار تاریخ، در داستان پدید آمدن جشنهای نوروزی نقل میکند که: «وقتی جمشید از کارهای کشور بیاسود، بر تخت کیهانی نشسته،
همه بزرگان لشکری و کشوری را به گرد تخت فراخواند، همه جمع شدند و بر وی گوهر پاشیدند. جمشید آن روز را که «فروردین ماه» یا «فروهرهای پاکان» نامیده میشود، آغاز سال، نامیده، جشن گرفت.
در نوشتههای محققان آمده است که در روزهای دشوار، آریاییها را گاو، آتش، سگ و قوچ کمک کرده است. بنابراين، نقش گاو در شیردهی، قلبه و انتقالات مهم و آتش، روشناییبخش ماحول و گرمکننده انسان، در زمستان سخت بوده است که به دور آن گرد میآمدند. به عقیده دانشمندان، آریاییها آتش را نیایش کرده اند، نه پرستش. مانند اینکه بوداییها مجسمه بودا را به نیایش مینشستند.
زردشتیان نیز در برابر آتش به تفکر و نیایش پرداخته اند. هرچند گاتهای اوستا، شاید خیلی بعدتر از این عقاید سروده شده باشند، اما نیایش از پرستش، متفاوت است.
چنانچه وقتی زردشت نزد شاه آریایی آمد، چنین پیشنهاد کرد: «من سپتمان زردشت آمده ام تا ترا به پرسش خدای واحد دعوت نمایم.» یعنی زردشت یکتاپرست بوده است، نه آتشپرست.
اقوام آریایی و حتا غیرآریایی، به اشکال متفاوت، صدها سال نوروز را جشن گرفته اند و میگیرند. متاسفانه امروز در بعضی مناطق و کشورها، نوروز صرف به صورت تعطیلات درآمده و از حالت جشن و نیایش خارج گردیده است. در حالی که جشن از کلمه «یشن» به معنای عبادت و نیایش بوده است.
اما تجلیل از نوروز در سلولهای بدن، افکار و باورهای مردمان جا گرفته و حتی با تاریخ و اعتقادهایشان عجین گردیده است. و جلوگیری از این جشن ماندگار، كار ساده اي نیست.
بنابر پژوهشهای انجام شده، پادشاهان و مردمان دورههای هخامنشی، نوروز را به عنوان آیین کهن، به هنگام گردش سال، جشن گرفته اند. چنانچه 13 روز اول سال به نام: «13بهدر» از جشنهای اصلی ایرانیان امروزی است.
پادشاه هخامنشی، از تخت جمشید که محلی مقدس و مخصوص نیایش بوده، به هنگام نوروز، اقوام مختلف «ماد»، «ایلامی»، «بابلی» و دیگران را با لباسهای فاخر محلیشان میخواسته و نو شدن سال را در کاخ «اپادانا»، در برابر شاه جشن میگرفتند و از حاصلات محلی، زراعتی و دامداریشان به شاه هدیه میدادند.
مدارک و شواهد نشان میدهد که جشن نوروز یا سال نو، با عقاید دوره اسلامی نیز پیوندی محکم دارد. چنانچه مرحوم محمد باقر مجلسی، یکی از دانشمندان مسلمان میگوید: «امام جعفر صادق(ع) نوروز را روزی فرخنده و خجسته خوانده، یعنی روزی که حضرت آدم (ع) در آن روز آفریده شده است.»
موصوف همچنین به نقل از امام موسی کاظم (ع) مینویسد: «خداوند(ج) در نوروز، آفتاب را برتابانده؛ ابرها را فرمان داده تا ببارند؛ بادها را فرمان داد تا بوزند در زمین. در همین روز، حضرت ابراهیم(ع) بتها را شکسته است، بنابر روایتی در سال دهم هجرت، در این روز، حضرت خاتمالنبیین (ص) در «غدیر خُم»، برای مسلمانان خطابهای ایراد، و از نزول آیه اکمال دین اسلام، مژده داده است.»
قدوم خجسته نوروز را در کشورهای مختلف اسلامی و غیراسلامی به ویژه افغانستان، ایران، تاجیکستان، پاکستان، هند، آسیای مرکزی، عراق، ترکستان، چین و کشورهای اروپایی و مناطق دیگر جهان با آداب، رسوم و پیک های خاص آن جشن میگیرند.
مردم افغانستان نیز با جشن نوروز و مراسم آن در مناطق مختلف، آشنا هستند. در ایران به استقبال جشن نوروز، خانهتکانی، چهارشنبهسوری، رفتن به بالای قبور رفتهگان، خانههای اقارب و دوستان «میر نوروزی»، «حاجی فیروزی»،
سبزه رویاندن در خانهها، گستردن سفره (دستر خوان) هفتسین، میوه تر کردن، رفتن به خانه نامزدها، بردن لباس نوروزی، رفتن به تفریحگاهها، دامنه کوهها و طبیعت آزاد بوده، و 13 نوروز به نام «سیزده بدل» یا روز طبیعت معمول و جزو مراسم سال نو است.
در سرزمینهای اروپایی، تجلیل از نوروز، با جشنهای 12روزه «کارناوالی» آغاز و با پوشیدن ماسکهای حیوانات، رقص و آوازخوانی ادامه مییابد.
در عقاید اسطورهايی آنها، «12روح پلید»، وجود دارد که ستونهای آسمانها بالای آنهاست. این ارواح پلید، ستونهای آسمانها را میجوند تا از شانههایشان بیفتد. وقتی ستونها به افتادن نزدیک میگردد، سال نو آغاز میشود؛ لذا جهان فرونمیریزد و زندهگی انسانها تداوم مییابد.
به باورهای قدیم اسلاوها، روز سیزدهم فروردین ماه (ماه حمل در تقویم افغانستان) روز نجات و دور تکامل جهان است که مطابق 13بهدر ایرانیها میشود.
«روز 13ماه حمل (فروردین ماه) برابر با 14ماه مردم یهود است که مصادف با 13 ماه مصریها میشود. چون یهودها غروب خورشید را، اول روز حساب میکنند، نه طلوع آن را. بنابراین، روز 13بهدر ایرانیها، برابر با 13 ماه یهودها و مصریها نیز میشود که همان روز طبیعت و روز نجات جهان است.»
جاپانیها و بعضی مناطق جنوب شرق آسیا، پایان ماه مارچ و آغاز اپریل را که مصادف با 12 فروردین ماه است، بیصبرانه منتظر شکفتن گلهای میوه لذیذ گیلاس هستند که نوید جشنهای بهاری را میدهد و میلههای شکوفهبینی گیلاس و نباتات دیگر آغاز میگردد.
عربها بعد از استیلا بر آسیای مرکزی، میخواستند آیینها و عنعنات قدیم مردم را از بین ببرند. وقتی به اهمیت نوروز و پیوند آن را، به موسس آن (جمشید) پادشاه عادل آریایی درک کردند، به باورهای مردم احترام گذاشتند. در دورههای اسلامی به جای هفت«شین» (شکر، شمع، شیرینی، شیر، شانه و شراب) تهیه هفت سین (سبزه، سرکه، سمارق، سنجد، سیر، سیب و سپند) آهسته آهسته معمول گردید.
در دوره سامانیان، که بخارا و سمرقند، از مراکز بزرگ علم و دانش و از جمله علوم اسلامی بود، برای برگزاری مراسم جشنهای نوروزی، شرایط بسیار مساعد گردید.
در کابلستان قدیم، بلخ، تخارستان، بامیان، هرات و شهرهای دیگر خراسان، مردم قرنها نوروز را جشن گرفته و مراسم متعدد، از قبیل پوشیدن لباسهای فاخر، اسبدوانی، بزکشی، پهلوانی، سنگاندازی، رفتن به دشتها، دامنه کوهها و عنعنات متعدد معمول بوده، در قرون بعد از اسلام، بلند کردن «جهنده»ي شاه اولیا حضرت علی(رض) و سایر زیارتها در مناطق مختلف کشور ما، روحیه اسلامی گرفته است.
در آریانای باستان نیز زمانی که اکثر تمدنها و ملتها، خدایان محسوس مادی و عناصر طبیعت را میپرستیدند، این تنها آریاییهای پیروِ زردشت بودند که خدای یگانه، ناپیدا و لامکان را پرستیده و نوروز را نیز جشن میگرفتند.
کردهای عراق، قرنها است نوروز را جشن میگیرند. تنها در 1325خورشیدی، دولت عراق مانند دهشتافکنان طالبان، این جشن را قدغن کرده، سربازان بالای مردم آتش گشودند. مردم به رغم فشار دولت و دادن تلفات، به مراسم نوروزی ادامه دادند و دولت عراق، مجبور به عقبنشینی گردید.
در ترکستان چین، اقوام مختلف مانند ترک، تاتار، ازبک، اویغور و دیگران، از زمانهای قدیم تا کنون نوروز را جشن میگیرند و این عنعنه به باورهای مردم، مبدل گردیده است.
ارتباط ناگسستنی جشن نوروز یا موسم بهار، که نمایانگر طراوت، تازگی و زیبایی است، با سبز بودن بیرق عربها و نهادهای اسلامی، علامت طراوتپسندی بوده و سال نو را بهخاطر آغاز تحرک، زایش، نوآوری و حرکت تمام موجودات عالم، به فال نیک میگیرند.
ستایش و نیایش بهار، در حقیقت قدردانی از خالق طبیعت و تفکر در خلقت عالم است. جشن نوروز به هیچوجه جای اعیاد باعظمت مذهبی (عید فطر و اضحی) را نمیگیرد؛ بلکه جایگاه خاص خود را دارد.
در پايان قابل یادآوری میدانم که نهادهای علمی، پژوهشی و تاریخی، در مورد جشنهای نوروزی پژوهشها و تحقیقات بیشتری انجام دهند و همچنان دولتها و نهادهای ملی در حصه گسترش دادن این آیین پسندیده باستانی و نهادینه شدن این روزهای میمون و مبارک، سعی همهجانبه نمایند.
به دنبال اينگونه تلاشها و ارايه افكار عالي با پيشگامي كشورهاي تاجيكستان و جمهوري اسلامي ايران در هماهنگي با كشورهاي پاكستان، هندوستان، تركيه، آذربايجان و قزاقستان، پرونده جهاني شدن روز نوروز، با ارايه هشتادوچهار مدرك و سند تاريخي به عنوان ميراث غيرملموس جهاني در يونسكو ثبت گرديده و سازمان ملل متحد، روز نوروز را به تاريخ 8 سنبله 1388 مصادف با 30 اگست 2009 ميلادي روز جهاني اعلام كرد.
هر چند منشاي نوروز به بلخِ باستان پايتخت آريانايِ بزرگ ميرسد، ولي متاسفانه سهم دولت افغانستان براي حفظ اين ميراث تاريخي، بسيار ناچيز بوده است البته باید ببینیم مسوولان مربوطه جشن نوروز امسال را که در منطقه بغلان برگزار می شود، چگونه جشن می گیرند.
محمدی
>>> نوروز را به برادران و خواهران افغانستانی شادباش و تبریک عرض میکنم
در متن بالا یک اشکال کوچک وجود داشت به شرح زیر:
----
وقتی جمشید از کارهای کشور بیاسود، بر تخت کیهانی نشسته،
همه بزرگان لشکری و کشوری را به گرد تخت فراخواند.
----
تخت کیانی صحیح است نه تخت کیهانی
تخت کیانی یعنی تخت پادشاهی پر افتخار که بسیار مورد احترام مردم است.
محمد حسین از اصفهان
>>> Shafiqullah Shafiq
استقبال حکیم سنائی و مولوی بلخی از نوروز!
حالا پرسش اینجا است، آیا میزان فهم دینی این تازه به دوران رسیدهگیها بیشتر از حکیم سنایی، مولانا بلخی و سایر اهل معرفت اسلامی است؟
نه همه میدانیم که مولوی شدن و سنایی شدن کار آسانی نیست. ولی بایست اذعان کرد، ما در رقابت میان اعراب و ایران، آگاه و ناخودآگاه به نفع اعراب وهابی شرکت میکنیم و با روایتهای تندروانه از دین بسترهای اجتماعی را برای تفکر طالبانی و داعشی هموار میسازیم که آنها بیایند، هم به فرق ما بکوبند وهم بهصورت فرهنگ و تاریخ ما.
گرنه دین خداوند رحیم و رحمان چرا اینقدر نا مهربان شود که از خوشیهای آدمیان انتقام بگیرد، و با جشنوارهی که منشاء طبیعی دارد و پیش از ظهور و بعد از ظهور اسلام در منطقهی ما بزرگداشت شده است، و اکنون گرامیداشت آن بهعنوان روز اول سال، جشن طبیعت و یک ارزش تاریخی و جهانی هیچ صدمهی به ایمان ما نمیزند، ما همه مسلمانیم!
مفهوم این سخن را تنها مغزهای درک میتواند که حاضر نیستند سرباز رضا کار برای پروژه طالبانی و داعشی شوند.
حضرت حکیم سنایی غزنوی
با تابش زلف و رخت ای ماه دل افروز
از شام تو قدر آید از صبح تو نوروز
از جنبش موی تو برآید دو گل از مشک
و ز تابش روی تو برآید دو شب از روز
حضرت مولانای بلخ
اندر دل من مها دل افروز تویی
یاران هستند و لیک دلسوز تویی
شادند جهانیان به نوروز و به عید
عید من و نوروز من امروز تویی
حضرت سعدی
برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز
حضرت حافظ
ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی
به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی
نوروز تان خجسته و گرامی باد، هموطن عزیز!
>>> چرا ایمان ما را صدمه بزند؟
شما به یاد دارید با همین رویکرد بت های بامیان را نابود کردند و گفتند حالا ما مسلمان هستیم این میراث بودایی ها است، ما نمی خواهیم در سرزمین ما آثار بودایی وجود داشته باشد.
ازاینروی مخالفت با نوروز نیز خیلی شبیه درهم کوبیدن بت های بامیان است، اینها فرادی دیگر زبانهای ما را حرام می پندارند و عربی سخن گفتن را اجباری می کنند.
در این شک نداشته باشید که این همه پروژه های عجم ستیزی به منظور هموار سازی بسترهای اجتماعی برای خلافت داعشی و طالبانی است .
>>> §میر نوروزی
رسم بود در ایام عید نوروز محض تفریح عمومی و مضحکه فردی عامی و از میان مردم را به عنوان پادشاه یا امیر یا حاکمی موقتی به نام میر نوروزی انتخاب میکردند و برای یک یا چند روز زمام امور شهری را به عهدهاش میسپردند پس از انقضای ایام جشن سلطنت او نیز به پایان میرسیدهاست. واضح است که جز تفریح و خنده و بازی هیچ منظور دیگری در بین نبوده است و احکامی که میرنوروزی صادر میکرده پس از نوروز به حال اول بازگردانده میشدهاست
سخن در پرده مي گويم چو گل از غنچه بيرون آي
كه بيش از پنج روزي نيست حکم میر نوروزي
گیلگمش
>>> نوروز
چراغ روشن و نمایش(قدرت ،عظمت، جلال، شکوه، توانایی)
افریدگار این جهان است که بلوسیله انسان های خردمندو بابصیرت از پنج هزارسال قبل تاامروز با شکرگذاری وسپاسگذاری قدردانی وتجلیل میگردد. وتا روزیکه انسانهای پاک طینت، پاک نیت، وپاک اندیشه و شکرگذار و سپاس گذار درین گیتی زنده باشند پیوسته تجلیل خواهد شد.
چراغی را که ایزد بر فروزد
هرانکس پف کند ریشش بسوزد
>>> با سلام - عید اسلامی نوروز را بر همه مسلمان عزیز تبریک و امیدواریم در سال جدید عبادت ها بیشتر شود و اسلام فراموش نشود زیرا اسلام خیلی خوب است - در سال نو همشهریان افغان سعی کنند که نماز اول وقت بخونند و قران بخوانند و روزه بیشتر بگیرند حجاب اسلامی رعایت شود
قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعُونَ؛
از افغان های خیلی مسلمان از آلمان که عاشق اسلام هستم و گریه میکنم برای اسلام
>>> اصل نوروز به قبل از مهاجرت اریاییها به این سرزمین ( افغانستان کنونی) بر میگردد و ساکنان اصلی این کشورکه ترکها بودند ان را جشن میگرفتند.بعد ها بعد از ورود اریاییها این مراسم گرامی داشته شد .وتا این زمان ادامه دارد.
>>> مهزیار مهرآذین :
امیدوارم سال 1396 بر همه فارسی زبانان جهان مبارک باشد و روز به روز فارسی زبانان جهان به یکدیگر نزدیک تر شوند تا زمانی که ان شا الله یک کشور واحد تشکیل دهند و در همه دنیا با سرافرازی و افتخار و رفاه زندگی کنند .
>>> خطاب به مهزیار مهرآذین :
خدا نکند - هر کسی باید کشور خودش را داشته باشد - در رویا و افسانه زندگانی نکنید و گپ های نا مقبول نزنید -
امیدواریم روزی فرا برسد تمام کشورهای جهان اسلام در آرامش باشند و افغانستان هم صلح و آرام گیرد
مجتبی - مزار شریف
>>> با سلام همان طوریکه همه در جریانات هستید اعیاد به مناسبت های زیادی در دنیا وجود دارد به عنوان مثال عید کریسمس که ویژه سال نوی مردمان قاره اروپا و مردمان قاره آمریکای شمالی و جنوبی و مردمان قاره اقیانوسیه و برخی کشورهای قاره آسیا و آفریقا است که عید بیش از ۴ میلیارد انسان در جهان است یا عید سال نوی چینی که عید بیش از ۱ میلیارد انسان است و همچنین عید سعید فطر و عید قربون که عید ۱/۵ میلیارد مسلمان در سراسر جهان است - عید نوروز هم یک عید سال نوی خورشیدی است که در کشورهای ثبت شده در سازمان ملل به ثبت رسیده که شامل کشورهای هند - پاکستان - افغانستان - قیرقیزستان - تاجیکستان - ازبکستان - ترکمنستان - قزاقستان - ایران - آذربایجان - ترکیه - عراق - سوریه میشود اما در در برخی از کشورها با برودت بیشتر پیگیری میشود مثل تاجیکستان که متاسفانه همراه با رقص و آواز و رعایت نکردن مسایل اسلامی است به هر جهت عید ها در همه جای جهان است امیدواریم به عید های اسلامی هم بیشتر توجیه شود مثل عید فطر - عید قربون - عید غدیر خم که هر سال بیش از ۱/۵ میلیارد مسلمان در سراسر جهان آنرا گرامی میدارند و همگی به سمت یک قبله یعنی کعبه شکرگزاری میکنند و نماز می خوانند این هم اعیاد هم بسیار با همت دارد و فرهنگ اسلامی باید در راس باشد - اگر حرف میزنیم بر اساس اخلاق اسلامی باشد - اگر کار میکنیم باره اساس اسلام باشد - اگر کمک میکنیم برای اسلامی باشد - یعنی اسلام باید در تمام وجود ما مسلمانان نهادینه شود زیرا تنها راه نجات بشریت همین تمدن اسلامی است - محبت اسلامی - قلب اسلامی - گفتمان اسلامی - همه و همه در خدمات اسلام باشد . با تشکر
رامین - غزنی
>>> اصل نوروز به قبل از مهاجرت اریاییها به این سرزمین ( افغانستان کنونی) بر میگردد و ساکنان اصلی این کشورکه ترکها بودند ان را جشن میگرفتند.بعد ها بعد از ورود اریاییها این مراسم گرامی داشته شد .وتا این زمان ادامه دارد.
ترک ها چیزی جز ترور و سلفی گری و وهابی گری بلد نیستند این ایرانی ها منظور ایران بزرگ هست(لر اذری تاجیک کرد و بقیه اقوام ایران بزرگ ) بودند که این جشن رو به پا کردند همچون عید های دیگه و مراسم دیگه مثل قاشق زنی تو چهارشنبه سوری و غیره
حالا اروپایی ها اومدن و از ما مراسمشونو تقلید کردند و اسم روش گذاشتن
فراموش نکنید که این ماها بودیم که به غرب تمدن صادر کردیم و براشون الگو بودیم.
غرب از روزی میترسه که همه ایران بزرگ از خواب 1400 ساله بیدار شه.
>>> خطاب به آن بی سوادی که گفته ترک ها چیزی جز ترور و سلفی گری و وهابی گری بلد نیستند این ایرانی ها منظور ایران بزرگ هست(لر اذری تاجیک کرد و بقیه اقوام ایران بزرگ ) بودند که این جشن رو به پا کردند همچون عید های دیگه و مراسم دیگه مثل قاشق زنی تو چهارشنبه سوری و غیره .
اما طبق اسناد و مدارک معتبر مورخان از سومر (اولین تمدن بشری) در برگزاری نخستین نوروز یاد کنیم. نوروز از سومر، از یکسو به اکد، و از اکد به بابل و آسور رسید و از سوی دیگر به آغازگران تمدن در اقوام هندو و آریایی
نوروز در ایران , پاکستان , هند , افغانستان , تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، کردستان عراق ، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین (مناطق ایغور نشین) ترکیه، ترکمنستان، هندو ازبکستان مردمان آن جشن را برپا میکنند.
جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین غربی (ترکستان چین)، سودان، زنگبار، در آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریکای شمالی، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل میشود.
در ضمن امروز همین ترک ها پیشرفته ترین کشور جهان اسلام هستند و قوی ترین اقتصاد توی کل جهان اسلام دارند - تو بهتر بجای اظهار نظر بیخود بری دنبال نون باشی تا شکمت را سیر کنی نه اظهارات بی پایه و اساس .
جاغوری
>>> نوروز که هرچمن دل افروز بود
نقش گل وخارعبرت آموزبود
گرجامه به جان زمعرفت نوگردد
هرروز به دل نشاط نوروز گردد
سروری
مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است