اندیشة تجلیل از نوروز به باورهای مذهبی و دینی آریایی‌ها می‌رسد و ریشه در تاریخ کهن دارد. هرچند از پیشینة تاریخی آن، مکتوب بسیار دقیقی در دست نیست؛ ولی بدون تردید جشن نوروز سابقه‌يی بسیار کهن در میان اقوام مختلف جهان دارد.

آریایی‌ها، دورة پیشدادیان را، زمان پیدایش جشن‌های نوروزی به شمار آورده اند. این جشن در اندیشه‌های مذهبی آریایی‌ها چون «آیین مهر» زروانی (زمان خدایی) و یا مزده، بسته است که بسیار ابتدایی هستند.

جمشید؛ شخصیت معروف، محبوب و عادل نوروز در آریانای باستان بوده است. پیوند جشن نوروز با جمشید، از یکسو به کهن بودن این جشن، و از سوی دیگر، به محبوب بودن چهرة جمشید و خاطره‌های خوش آریایی‌ها از وی اشاره دارد.

به استناد نوشته‌های محققان، جشن نوروز به دوران بعد از «توفان آریایی» برمی‌گردد که به یخبندان دورة چهارم جیولوژیک (پله ایستوسن) مربوط می‌شود و که ده هزار سال از آن گذشته است.

فردوسی طوسی؛ حماسه‌سرای معروف و نامدار تاریخ، در داستان پدید آمدن جشن‌های نوروزی نقل می‌کند که: «وقتی جمشید از کارهای کشور بیاسود، بر تخت کیهانی نشسته،

همة بزرگان لشکری و کشوری را به گرد تخت فراخواند، همه جمع شدند و بر وی گوهر پاشیدند. جمشید آن روز را که «فروردین ماه» یا «فروهرهای پاکان» نامیده می‌شود، آغاز سال، نامیده، جشن گرفت.

در نوشته‌های محققان آمده است که در روزهای دشوار، آریایی‌ها را گاو، آتش، سگ و قوچ کمک کرده است. بنابراين، نقش گاو در شیردهی، قلبه و انتقالات مهم و آتش، روشنایی‌بخش ماحول و گرم‌کنندة انسان، در زمستان سخت بوده است که به دور آن گرد می‌آمدند. به عقیدة دانشمندان، آریایی‌ها آتش را نیایش کرده اند، نه پرستش. مانند این‌که بودایی‌ها مجسمة بودا را به نیایش می‌نشستند.

زردشتیان نیز در برابر آتش به تفکر و نیایش پرداخته اند. هرچند گات‌های اوستا، شاید خیلی بعدتر از این عقاید سروده شده باشند، اما نیایش از پرستش، متفاوت است.

چنانچه وقتی زردشت نزد شاه آریایی آمد، چنین پیشنهاد کرد: «من سپتمان زردشت آمده ام تا ترا به پرسش خدای واحد دعوت نمایم.» یعنی زردشت یکتاپرست بوده است، نه آتش‌پرست.

اقوام آریایی و حتی غیرآریایی، به اشکال متفاوت، صدها سال نوروز را جشن گرفته اند و می‌گیرند. متاسفانه امروز در بعضی مناطق و کشورها، نوروز صرف به صورت تعطیلات درآمده و از حالت جشن و نیایش خارج گردیده است. در حالی که جشن از کلمة «یشن» به معنای عبادت و نیایش بوده است.

اما تجلیل از نوروز در سلول‌های بدن، افکار و باورهای مردمان جا گرفته و حتی با تاریخ و اعتقادهای‌شان عجین گردیده است. و جلوگیری از این جشن ماندگار، كار ساده‌اي نیست.

بنابر پژوهش‌های انجام شده، پادشاهان و مردمان دوره‌های هخامنشی، نوروز را به عنوان آیین کهن، به هنگام گردش سال، جشن گرفته اند. چنانچه 13 روز اول سال به نام: «13به‌در» از جشن‌های اصلی ایرانیان امروزی است.

پادشاه هخامنشی، از تخت جمشید که محلی مقدس و مخصوص نیایش بوده، به هنگام نوروز، اقوام مختلف «ماد»، «ایلامی»، «بابلی» و دیگران را با لباس‌های فاخر محلی‌شان می‌خواسته و نو شدن سال را در کاخ «اپادانا»، در برابر شاه جشن می‌گرفتند و از حاصلات محلی، زراعتی و دامداری‌شان به شاه هدیه می‌دادند.

مدارک و شواهد نشان می‌دهد که جشن نوروز یا سال نو، با عقاید دورة اسلامی نیز پیوندی محکم دارد. چنانچه مرحوم محمد باقر مجلسی، یکی از دانشمندان مذهب اهل تشیع، می‌گوید: «امام جعفر صادق(ع) نوروز را روزی فرخنده و خجسته خوانده، یعنی روزی که حضرت آدم(ع) در آن روز آفریده شده است.»

موصوف هم‌چنین به نقل از امام موسی کاظم (رض) می‌نویسد: «خداوند(ج) در نوروز، آفتاب را برتابانده؛ ابرها را فرمان داده تا ببارند؛ بادها را فرمان داد تا بوزند در زمین. در همین روز، حضرت ابراهیم(ع) بت‌ها را شکسته است، بنابر روایتی در سال دهم هجرت، در این روز، حضرت خاتم‌النبیین(ص) در «غدیر خُم»، برای مسلمانان خطابه‌ای ایراد، و از نزول آیة اکمال دین اسلام، مژده داده است.»

قدوم خجستة نوروز را در کشورهای مختلف اسلامی و غیراسلامی به ویژه افغانستان، ایران، تاجیکستان، پاکستان، هند، آسیای مرکزی، عراق، ترکستان، چین و کشورهای اسلاونژاد اروپایی و مناطق دیگر جهان با آداب، رسوم و پیک های خاص آن جشن می‌گیرند.

مردم افغانستان نیز با جشن نوروز و مراسم آن در مناطق مختلف، آشنا هستند. در ایران به استقبال جشن نوروز، خانه‌تکانی، چهارشنبه‌سوری، رفتن به بالای قبور رفته‌گان، خانه‌های اقارب و دوستان «میر نوروزی»، «حاجی فیروزی»،

سبزه رویاندن در خانه‌ها، گستردن سفرة (دستر خوان) هفت‌سین، میوه تر کردن، رفتن به خانة نامزدها، بردن لباس نوروزی، رفتن به تفریح‌گاه‌ها، دامنة کوه‌ها و طبیعت آزاد بوده، و 13 نوروز به نام «سیزده بدل» یا روز طبیعت معمول و جزو مراسم سال نو است.

در سرزمین‌های اسلاونژاد اروپایی، تجلیل از نوروز، با جشن‌های 12روزة «کارناوالی» آغاز و با پوشیدن ماسک‌های حیوانات، رقص و آوازخوانی ادامه می‌یابد.

در عقاید اسطوره‌يی آن‌ها، «12روح پلید»، وجود دارد که ستون‌های آسمان‌ها بالای آنها است. این ارواح پلید، ستون‌های آسمان‌ها را می‌جوند تا از شانه‌های‌شان بیفتد. وقتی ستون‌ها به افتادن نزدیک می‌گردد، سال نو آغاز می‌شود؛ لذا جهان فرونمی‌ریزد و زنده‌گی انسان‌ها تداوم می‌یابد.

به باورهای قدیم اسلاوها، روز سیزدهم فروردین ماه (ماه حمل در تقویم افغانستان) روز نجات و دور تکامل جهان است که مطابق 13 بدر ایرانی‌ها می‌شود.

«روز 13ماه حمل برابر با 14ماه مردم یهود است که مصادف با 13ماه مصری‌ها می‌شود. چون یهودها غروب خورشید را، اول روز حساب می‌کنند، نه طلوع آن را. بنابراین، روز 13به‌در ایرانی‌ها، برابر با 13 ماه یهودها و مصری‌ها نیز می‌شود که همان روز طبیعت و روز نجات جهان است.»

جاپانی‌ها و بعضی مناطق جنوب شرق آسیا، پایان ماه مارچ و آغاز اپریل را که مصادف با 12 ماه حمل است، بی‌صبرانه منتظر شکفتن گل‌های میوة لذیذ گیلاس هستند که نوید جشن‌های بهاری را می‌دهد و میله‌های شکوفه‌چینی گیلاس و نباتات دیگر آغاز می‌گردد.

عرب‌ها بعد از استیلا بر آسیای مرکزی، می‌خواستند آیین‌ها و عنعنات قدیم مردم را از بین ببرند. وقتی به اهمیت نوروز و پیوند آن را، به موسس آن (جمشید) پادشاه عادل آریایی درک کردند، به باورهای مردم احترام گذاشتند. در دوره‌های اسلامی به جای هفت«شین» (شکر، شمع، شیرینی، شیر، شانه و شراب) تهیة هفت سین (سبزه، سرکه، سمارق، سنجد، سیر، سیب و سپند) آهسته آهسته معمول گردید.

در دورة سامانیان، که بخارا و سمرقند، از مراکز بزرگ علم و دانش و از جمله علوم اسلامی بود، برای برگزاری مراسم جشن‌های نوروزی، شرایط بسیار مساعد گردید.

در کابلستان قدیم، بلخ، تخارستان، بامیان، هرات و شهرهای دیگر خراسان، مردم قرن‌ها نوروز را جشن گرفته و مراسم متعدد، از قبیل پوشیدن لباس‌های فاخر، اسب‌دوانی، بزکشی، پهلوانی، سنگ‌اندازی، رفتن به دشت‌ها، دامنة کوه‌ها و عنعنات متعدد معمول بوده، در قرون بعد از اسلام، بلند کردن «جهنده»ي شاه اولیا حضرت علی(رض) و سایر زیارت‌ها در مناطق مختلف کشور ما، روحیة اسلامی گرفته است.

در آریانای باستان نیز زمانی که اکثر تمدن‌ها و ملت‌ها، خدایان محسوس مادی و عناصر طبیعت را می‌پرستیدند، این تنها آریایی‌های پیروِ زردشت بودند که خدای یگانه، ناپیدا و لامکان را پرستیده و نوروز را نیز جشن می‌گرفتند.

کردهای عراق، قرن‌هاست نوروز را جشن می‌گیرند. تنها در 1325خورشیدی، دولت عراق مانند دهشت‌افکنان طالبان، این جشن را قدغن کرده، سربازان بالای مردم آتش گشودند. مردم به رغم فشار دولت و دادن تلفات، به مراسم نوروزی ادامه دادند و دولت عراق، مجبور به عقب‌نشینی گردید.

در ترکستان چین، اقوام مختلف مانند ترک، تاتار، ازبک، اویغور و دیگران، از زمان‌های قدیم تا کنون نوروز را جشن می‌گیرند و این عنعنه به باورهای مردم، مبدل گردیده است.

ارتباط ناگسستنی جشن نوروز یا موسم بهار، که نمایانگر طراوت، تازگی و زیبایی است، با سبز بودن بیرق عرب‌ها و نهادهای اسلامی، علامت طراوت‌پسندی بوده و سال نو را به‌خاطر آغاز تحرک، زایش، نوآوری و حرکت تمام موجودات عالم، به فال نیک می‌گیرند.

ستایش و نیایش بهار، در حقیقت قدردانی از خالق طبیعت و تفکر در خلقت عالم است. جشن نوروز به هیچ‌ وجه جای اعیاد باعظمت مذهبی (عید فطر و اضحی) را نمی‌گیرد؛ بلکه جایگاه خاص خود را دارد.

در پايان قابل یادآوری می‌دانم که نهادهای علمی، پژوهشی و تاریخی، در مورد جشن‌های نوروزی پژوهش‌ها و تحقیقات بیشتری انجام دهند و هم‌چنان دولت‌ها و نهادهای ملی در حصۀ گسترش دادن این آیین پسندیدة باستانی و نهادینه شدن این روزهای میمون و مبارک، سعی همه‌جانبه نمایند.

به دنبال اين‌گونه تلاش‌ها و اراية افكار عالي با پيش‌گامي كشورهاي تاجيكستان و ايران در هماهنگي با كشورهاي پاكستان، هندوستان، تركيه،

آذربايجان و قزاقستان، پروندة جهاني شدن روز نوروز، با ارايه هشتادوچهار مدرك و سند تاريخي به عنوان ميراث غيرملموس جهاني در يونسكو ثبت گرديده و سازمان ملل متحد، روز نوروز را به تاريخ 8 سنبلة 1388 مصادف با 30 اگست 2009 ميلادي روز جهاني اعلام كرد.

هر چند منشاي نوروز به بلخِ باستان پايتخت آريانايِ بزرگ مي‌رسد، ولي شوربختانه سهم دولت افغانستان براي حفظ اين ميراث تاريخي، بسيار ناچيز بوده است.

حال كه نوروز به عنوان روز جهاني شناخته شده است، ايجاب مي‌كند كه وزارت اطلاعات و فرهنگ و پارلمان افغانستان، حداقل مطابق اهميت شان و بايستگي اين روز جهاني، رخصتيِ آن را سه روز تصويب و اعلام می کردند.

غلام‌محمد‌ محمدی

>>>   منهم به نوبت خود سال نو را برای همه هم وطن عزیز خود تبریگ گفته تهنیت عرض می کنم
علی محمد صداقت بلخابی

>>>   نوروز در میراث فرهنگی یونسکو در سال ۲۰۰۹ ثبت شده ازین چه بالاتر
رخصتی ها با تجلیل از سالمرگها در وطن اضافه در اضافه شده است
دیگر تمدید در رخصتی سال نو ایجاب نه میکند . میدانید از دست دادن
یک روز کاری خساره بالا دارد
م.زمین بوس کابل

>>>   Khalilzad
استایل می رود اما غار ها می مانند.
کسانیکه کورکورانه از عربستانی ها تقلید می کنند مانند استایلست های است که بدون دور اندیشی لب، گوش و بینی خود را غار میکنند اما بی خبر از اینکه روزی استایل می رود اما غار ها می مانند.
آنهایکه رسوم فرهنگی عربستانی ها را از آدرس دین بالای ما تحمیل نموده دقیقن مانند همان استایلست های است که غافل از زود گذری استایل لب، گوش و بینی خود را غار میکنند.
امروز که عربستانی ها احساس نمودند بعضی رسوم فرهنگی شان در قرن بیست یک در بازار انسانیت خریدار ندارد حاضر اند ترک نمایند، اما نمیداندم این بزرگواران متقلد کور چی دلیلی برای تحمیل نمودن چادرئی بالای زنان دارند
بهتر است ارزشهای دینی را از ارزشهای فرهنگی عربستانی ها جداگانه تعریف نمود.

>>>   نوروز خونین، جنایتکاران قبایلی افغان باز دست به کشتار مردم بیگناه زدند
اینجا فغانستان است. این نام متعفن، جعلی و توهین آمیز، به صراحت بازگو می کند که اینجا را قبایل بدوی پشتون تبدیل به دوزخ بزرگ روی زمین کرده اند؛ سرزمین ناله و فغان!
بیرق فغانستان، بیانگر سیاهی، کشتار و بلاهت و تحجر مذهبی

>>>   چیزی به نام آریانا و آریانای باستان در تاریخ هرگز وجود نداشته است بلکه ایران و ایران باستان بوده ...کلمه ی آریانا تلفظ یونانی ایران است.لطفا تاریخ را جعل نکنید.

>>>   بلی جناب محمدی صاحب جشن نوروز یک فرهنگ هویتی ما فارسی زبانان جهان بوده که از زمان جمشید پادشاه تا حال درطول تاریخ بخوبی وپرشکوه تجلیل گردیده ومیگردد درزمان طالب هام مردم درخانه های خودبابرپانمودن محافل ودعوت دوستان ازین روز پر شکوه تجلیل بعمل می آوردند.طالبان از تجلیل این جشن نورررروزی جلوگیری کرده نتوانسته بودند .زیرا این جشن دردل مردم جاداردبادیکتاتوری واستبداد نمیتوان ازان جلوگیری کرد.البته تجلیل این روز دراسلام هم کدام منافات ندارد .درآیت قران شریف واحادیث شریف هم درین باره کدام ممنوعیت شرعی ذکر نگردیده دراوایل ظهوراسلام که مردم خراسان بدین اسلام مشرف شدند این جشن را هم تجلیل میکردند عرب ها که درین جا متوطن شدند از تجلیل این روز کدام ممانعت ننمودند.ازان زمان تا قبل از ظهور طالبان در تمام رژیم های مختلف ازین روز تجلیل بعمل آمده کدام مشکل شرعی وعرفی موجودنبوده صرف با بوجود آمدن طالب والقاعده وداعش این روز را منع کردند.پاکستانی ها و یک حلقه محدودی از پشتون ها وکسانیکه درمدارس دینی پاکستان تحصیل کرده ازین روز تجلیل نکرده ومانع میشوند یک دلیلش هم این است که تجلیل ازین روز فرهنگ هویتی دارد که مربوط آریایی ها وفارسی زبانان جهان وتاجیک تباران جهان بوده ازروی تعصب ممنوع میکنند.بااحترام عبید.

>>>   بهمین تبریکات خود را به مناسبت سال نو هجری خورشیدی و نو روز باستانی را به تمام هموطنان عزیزم از صمیم قلب تبریک می گویم .
امیدوارم بهار پر از طراوت و شادابی در پیش
داشته باشید.
برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز
سعدی

>>>   در یکی از خطوط باستانی لفظ ایرانی را با املای غلط
اریانا ترجمه کردند ، ایران و ایرانی بدون در نظر
گرفتن ایران سیاسی امروزی ، یک تمدن است که
ملت های زیادی امروزه وارث آن میباشند و نه فقط
ایران سیاسی امروزی و ما ایرانیان

>>>   سلام ..
یک تعداد بی شخصیت و بی کفایت مردم هستن که در هر گپ پشتون پشتون گفته میروند . اما بی خبر ازینکه بزرگترین قبلیه اریایایی هستند تا به حالی ماهم تجلیل از نوروز میکردیم ومیکنیم و به هیچ گروه تجاری جهادی نمی پیوستیم چون همیشه در غم غارت > چور و چوکی هستند . از طرف دگه به همه هموطنان عزیزم (‌افغانها ) سال خوش و پر از موفقیت خواهانم.

>>>   بچیم زورافغانستان وافغان درماه نهم برایت معلوم میشود حالا خودراآرام بگیر

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است