به نظر می رسد که مذاکرات زلمی خلیلزاد با طالبان بسوی بن بست و ناکامی می رود. اگر این مذاکرات بی نتیجه پایان یابد و ناکام شود، کامیابان و برندگان این مذاکرات ناکام، طالبان و پاکستان خواهد بود.

پاکستانی ها سر انجام طالبان را از یک گروه دهشت افگن انتحارگر به عنوان عمده ترین نیروی سیاسی و نظامی در منطقه و جهان معرفی کردند. تا چند سال پیش تنها پاکستان بود که هر چند نه بصورت آشکار از طالبان حمایت می کرد، اما حالا پاکستانی ها روسیه و چین را بصورت علنی در کنار طالبان قرار دادند و پای امریکایی ها را در مذاکرات شاهانه با یک گروه انتحاری در قطر کشاندند.

در حالی که طالبان در سال های اخیر بارها با نمایندگان دولت افغانستان در خفا مذاکره کردند اما امروز از مذاکره با دولت امتناع می کنند. در نخستین سال فروپاشی امارت طالبی، طالبان تنها می خواستند در خانه ها، قریه ها و مساجد خود زندگی کنند، اما چند سال بعد خواستار رسمیت یافتن گروه خود شدند و حالا چیزی کمتر از بازگشت امارت اسلامی را در قدرت قبول ندارند.

در قوس 1380 سید طیب آغا یاور ملاعمر، محمدحسن رحمانی والی قندهار، عبیدالله آخند معاون ملاعمر و وزیر دفاع طالبان و میراحمد آغا، با حامد کرزی در موافقت نامۀ شاه ولی کوت تعهد کردند که طالبان، قندهار و ولایات مجاور را به دولت واگذار کنند. سلاح را تسلیم و به خانه های خود بروند. ملاعمر می تواند در قندهار زندگی کند.

بعد از 1384 که پاکستان طالبان را به جنگ افغانستان بر گرداند، مذاکرات پوشیدۀ طالبان را با امریکایی ها و متحدین غربی آن ها و دولت افغانستان مدیریت کرد.
کرزی در سنبله 1384 خواستار حذف نام 20 تن از رهبران قبلی طالبان از فهرست قطع نامه 1267(1999)شورای امنیت ملل متحد شد، اما روسیه با حذف نام این ها مخالفت کرد. در حالی که امروز روس ها به جای طالبان سخن می گویند و صدای شان با صدای طالبان از یک تربیون و آن هم درمسکو بلند می شود.

در سرطان 1384 سازمان استخبارات آلمان(بی-ان-دی) در زوریخ با دونفر اعضای درجه متوسط طالبان که به شورای کویته تعلق داشت مذاکره کرد. بعد از سال 1385 موافقت نامه های محلی با طالبان امضا شد. موافقت نامۀ موسی قلعه هلمند، موافقت نامۀ گرشک، موافقت نامۀ نوزاد و سپس موافقت نامۀ دندغوری بغلان اینگونه موافقت نامه ها بودند.

عربستان در سنبله و دلو 1387 میزبان دو دور مذاکرات قیوم کرزی برادر حامد کرزی با طالبان بود که استخبارات نظامی پاکستان آن را مدیریت می کرد. وقتی در سال 1388 چند دور مذاکره میان کا آیده
نمایندۀ خاص سازمان ملل متحد درافغانستان با طالبان از جمله با عبدالطیف منصور منشی شورای رهبری طالبان و ملا عبدالغنی برادر بدور از مدیریت آی اِس آی صورت گرفت، آی اِس آی آن ها را در کراچی بازداشت و زندانی کرد. پس از توقف کوتاه مذاکرات، در قوس 1391 و ثور 1392 با میانجگیری امریکا و ناروی دولت افغانستان با کمیتۀ سیاسی طالبان مذاکره کرد. ناروی در حوت 1393 نیز میزبان طالبان و نمایندگان دولت افغانستان بود.

در این زمان آلمان نیز شروع به میانجیگری کرد و یک دور مذاکرات میان سازمان استخبارات آلمان و طیب آغا در دوحه برگزار شد. دور بعدی در عقرب 1369 و ثور 1390 میان طیب آغا و آلمانی ها در مونیخ دایر شد. استخبارات امریکا نیز شامل این مذاکرات بود که در نتیجه منجر به تشکیل دفتر طالبان در قطر در جوزای 1392 شد.

اهتزاز شاندار پرچم طالبان کرزی حامی طالبان را ناراحت ساخت، اما علی رغم آن مذاکرات ادامه یافت. وقتی اشرف غنی به ارگ آمد، اولین مذاکره میان معصوم استانکزی سرپرست وزارت دفاع با سه عضو طالبان (مولوی عبدالجلیل، محمد حسین رحمانی والی پیشن طالبان در قندهار و ملاعبدارزاق وزیر داخلۀ طالبان) در ثور 1394 در ارومچی چین با نظارت و مدیریت آی اِس آی انجام یافت. اما طالبان این مذاکره را دوام ندادند و گفتند که مذاکره باید در قطر و در دفتر آن ها انجام شود. با وجود آن با مدیریت پاکستان یک دور دیگر مذاکرات طالبان با دولت افغانستان در سرطان 1394 در مری پاکستان شروع شد.

هیات طالبان متشکل از عبدالطیف منصور، محمدعباس آخوند و ابراهیم عمری برادر حقانی بودند. هیئات دولت عبارت بودند از: حاجی دین محمد، حکمت خلیل کرزی، محمدعاصم والی پروان، محمد ناطقی، اسدالله سعادتی، فیض الله زکی و فرهاد الله فرهاد از شورای عالی صلح. در این مذاکرات چین، امریکا و پاکستان ناظر داشتند. مذاکرات پس از افشای مرگ ملاعمر متوقف شد.

در سرطان 1397 آیس ولز معاون وزیر خارجۀ امریکا در امور آسیای جنوبی با طالبان در قطر دیدار کرد. در 30 سنبله 1397 خلیل زاد به نمایندگی وزارت خارجه در مذاکرات صلح منصوب شد و مذاکره را با طالبان آغا ز کرد. طالبان با امریکایی ها به ریاست خلیل زاد شش دور مذاکره کردند.

مذاکرات مستقیم و شاهانه با امریکایی ها در قطر، استقبال از طالبان در مسکو و پیکینگ آن ها را به این باور برده است که برندۀ اصلی جنگ افغانستان با امریکایی ها و دولت مورد حمایت آن هستند. طالبان افغانستان آینده را به عنوان غنیمت جنگی و جهادی می بینند و از این رو به چیزی کمتر از امارت اسلامی قانع نمی شوند.

آیا افغانستان آینده به غنیمت جنگی و جهادی طالبان تبدیل خواهد شد و امارت اسلامی طالبانی به افغانستان باز خواهد گشت؟ بن بست مذاکرات حکایت از این سناریو ندارد؟.

محمد اکرام اندیشمند

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است