گونه‌های گوناگونی از تبعیض و نژادگرایی در جهانِ نامتعادل داریم.
در کل نژادگرایی و راسیزم بنیادگراست. مانند بنیادگرایی دینی به چیزی چنگ می‌اندازد که امکان دستیابی به آن را خرد و دانش ناممکن می‌داند، آن‌گونه که رسیدن به سرچشمه‌های رودخانه‌های جاریِ سده‌ها پیش را.

نژادگرایی پیوسته سخن از فصل دارد و نه از وصل. بنابرین نژادگرا گاه این فصل را با فرهنگ و محیط پیوند می‌زند و گاه با اجزا و بینه‌هایی چون آیین، ایدیولوژی، زیبایی‌شناسیِ محدود و خودنگرِ نما و ظاهر و استعداد و توانایی‌های ویژه.
نژادگرایی همیشه ویژگیِ حاکمیت‌محوری و قدرت‌محوری داشته و دارد.

آماج اصلی نژادگرایی و گونۀ ویژۀ آن قومگرایی سودجوییِ سربازگیرانه‌یی‌ست که فرمانروایان با تبلیغات جادوگرانه و همه امکاناتِ حاکم ارادۀ عوام را زیر سلطه و کنترول خود درمی‌آورند. عین کار را قدرت‌های محلی قومی نیز کرده‌اند. نه تنها رد پای قدرت‌های قومی را در سرکوب‌های تاریخی می‌توان یافت، که در چند دهۀ پسین این قدرت‌ها از یک‌سو شعارهای جذاب و فریبنده‌یی را بلند کرده‌اند و از سویی با ویرانگرترین نیروها برای داشتنِ سهمی فردی و خانوادگی در حاکمیت‌ها شماری از مردم را برده‌وار به دنبال خود کشیده‌اند.

در افغانستان ما گونه‌های دیگری از تبعیضِ درون‌قومی را نیز داریم که آن هم در پیوند با قدرت خان‌ها، بیگ‌ها و سران محل، تا دهکده شکل گرفته‌اند و قربانیان آن پیشه‌وران فقیر و نادارِ اجتماع اند.

در گذشته برده‌ها، دهقانان بی‌زمین، نوازندگان، رقاصان و هنرمندانی که در بزم‌های خوشی مردم سهم داشتند، مورد تبعیض نیز قرار می‌گرفتند. امروز و هنوز بدترین نوعِ این تبعیض را در برابر پیشه‌ای به نام "سلمانی" داریم. آرایشگری که در جهان یکی از پیشه‌های مطلوب و خواستنی برای بسیاری است، ما این نخستین طبیبان سنتی و نوازندگان را، سلمانی‌ها را که همیشه سعی در "آدم‌مانند" ساختنِ سر و وضع مان داشته‌اند، تجرید و تحقیر کرده‌ایم و چه‌بسا محروم از اساسی‌ترین حقوق انسانی. فرزندان آن‌ها ناگزیر اند پیشۀ پدری را ادامه دهند و جایی در مراتب و مقامات دولتی و نماینده‌گی‌های مردمی تا کنون نداشته‌اند. تا آن‌جا که حتا نظریه‌پردازان ضدِ تبعیض نیز در عمل گرفتار چنین تبعیضی اند. باری یکی از تحلیلگران تحصیلیافته در یک برنامۀ تلویزیونی شکایت می‌کند که «چه‌گونه یک دلاک می‌تواند خویشاوند من باشد».

به یاد داشته‌باشیم که بخشی از ادبیات دیروز ما بیانگر وضعیت همان زمان اند و چیزهایی که در گذشته عادی شمرده می‌شدند، امروز بارِ تبعیض در آن‌ها بسیار برجسته و نمایان اند. واژه‌هایی چون تخمه و نژاد، بدذات، بدگهر، قوم نجیب، ناکس و ... بار تبعیض نژادی دارند. افسانه‌ها، اسطوره‌ها و حماسه‌های ما پر اند از قصه‌های برتری و کمتری خون و خانواده بر بنیادِ دیدِ حاکم آن روز.

عزیزالله

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است