تا ساعات دیگر «ماه نو» را واضح و تا حدودی بلند در آسمان مغرب خواهیم دید. این اتفاق باعث خواهد شد تا تصور شود که «ماه» به اصطلاح دو شبه است و روز یکشنبه اول شوال و عید سعید فطر بوده است. شبهه ماه دو شبه و یا در مجموع اختلاف درباره رؤیت هلال ماه به یک نکته علمی در ارتباط با ماه برمی‌گردد.

بر اساس اعلام «انجمن نجوم ایران»، لحظه مقارنه ماه و خورشید، ظهر روز شنبه نهم حمل/ فروردین ۱۴۰۴ بوده است. مقارنه به لحظه‌ای گفته می‌شود که ماه بین زمین و خورشید قرار دارد و هیچ بخشی از ماه برای ناظر زمینی پیدا نیست.
به عبارت دیگر، مقارنه لحظه و مقدمه تولد ماه جدید است و ماه نو، اندکی پس از آن ایجاد می‌شود. با این توضیح، روز شنبه زمانی که خورشید در افق نصف‌النهار شرقی کره زمین از جمله در افق آسیا غروب کرد، حدود پنج ساعت از تولد ماه نو گذشته بود. این در حالی است که برای دیدن هلال ماه پس از نو شدن باید بیش از ۱۱ ساعت بگذرد و در غیرآن با چشم غیرمسلح و حتی تلسکوپ قابل دیدن نیست. البته محتمل بود که شب ماه نو پس از ۱۱ ساعت، در نصف‌النهاد غربی از جمله آمریکای مرکزی دیده شود که بازهم خبری از دیده شدن ماه در آمریکا مرکزی گزارش نشد. بنابراین، روز شنبه نهم حمل/ فروردین، خورشید و ماه با اختلاف و فاصله کمی غروب کردند و کسی نگفته است که دیشب ماه را با چشم مسلح و یا غیرمسلح دیده است.

منتها نکته اختلافی اینجا است که در بعضی از کشورهای اسلامی مانند عربستان، محاسبات نجومی از جمله مقارنه ماه و خورشید را برای ثابت شدن ماه نو درنظر می‌گیرند ولی در برخی دیگر از کشورها مانند ایران، دیدن ماه با چشم را شرط ماه نو می‌دانند. البته برخی فقهای شیعه دیدن ماه با تلسکوپ را راه ثابت شدن ماه نو می‌دانند ولی برخی دیگر، فقط دیدن ماه با چشم عادی و غیرمسلح را قبول دارند. هرچه باشد، غروب دیروز، ماه‌ نو چه با تلسکوپ و چه با چشم غیرمسلح دیده نشده است و امکان هم نداشته است که دیده شود.
البته از نگاه محاسباتی همان‌طور که اشاره شد، مقارنه ماه و خورشید در ظهر شنبه نهم حمل صورت گرفته بود و ماه، نو شده بود اما این را بسیاری از فقهای مسلمان برای اثبات اعیاد دینی و عبادی کافی نمی‌دانند و راه اثبات ماه جدید را دیدن ماه با تلسکوپ و یا بدون تلسکوپ می‌دانند.

اکنون دوباره به اصل مطلب برمی‌گردیم. بله غروب روز یکشنبه دهم حمل، ماه را در آسمان مغرب واضح و در ارتفاع نسبتاً بلند خواهیم دید که بیش از یک ساعت بعد از غروب خورشید، خودنمایی خواهد کرد. دلیل بلند بودن و روشن بودن ماه غروب امروز نیز گذشت بیش از ۲۴ ساعت از نو شدن ماه است، نه این که ماه دو شبه باشد. دیگر اینکه ماه نو در فصل بهار بیش از ماه‌های نو در سایر فصول روشن و آشکار است. دلیل این نکته علمی به عوامل مداری ماه و عوامل مداری زمین در ارتفاع گرفتن ماه هنگام غروب در فصل بهار، برمی‌گردد. اگر قصد دارید که درباره ماه به صورت تخصصی مطالعه کنید، فصل سیزدهم کتاب «نجوم به زبان ساده» نوشته «مایر دگانیMeir H. Degani/» با ترجمه «محمدرضا خواجه‌پور» از انتشارات «گیتاشناسی» را مطالعه کنید.

مرادی

>>>   با مقارنه یا بدون مقارنه ، عید مبارک